ญาณสังวรธรรม

สมเด็จพระสังฆราเจ้า กรมหลวงวชิรญาณสังวร นอกจากจะทรงพระปรีชาฉลาดหลักแหลม ทรงสอดส่องรอบรู้ในพระธรรมคำสอนอย่างแจ่มแจ้งแล้ว ยังทรงสามารถยิ่งที่จะนำความรู้เหล่านั้นมาเผยแผ่หรืออธิบายให้ผู้คนทั้งหลายได้ซึมทราบรับรู้ด้วย ทักษะอย่างหนึ่งที่ทรงใช้อย่างเสมอ คือการอุปมาอุปไมยเปรียบเทียบ ที่ทรงอธิบายได้อย่างลึกซึ้ง ทำให้ผู้ศึกษาสามารถเข้าใจตามเรื่องที่ทรงอธิบายได้อย่างตรงไปตรงมา เช่น เมื่อทรงอธิบายเรื่อง “ผลแห่งกรรม” ทรงใช้คดีโลกมาอธิบายขยายคดีธรรมได้อย่างชัดเจน

ทรงนิพนธ์หนังสือทางพระพุทธศาสนาไว้มาก นับจำนวนเป็นร้อยเรื่องดังกล่าวมาแล้ว แต่พระองค์มิได้แสดงพระองค์ว่าทรงเป็นปราชญ์หรือผู้รอบรู้ทางพระพุทธศาสนา ฉะนั้น ในการสั่งสอนธรรมะของเจ้าพระคุณสมเด็จฯ พระองค์มักจะทรงกล่าวว่า ไม่ได้แสดงในฐานะเป็นครูบาอาจารย์หรือผู้รอบรู้ แต่ทรงแสดงในฐานะเป็นผู้ร่วมศึกษาปฏิบัติธรรมด้วยกัน และทรงสรุปว่า ส่วนที่เป็นคำอธิบายนั้น เมื่อฟังแล้วก็ทิ้งไปเสีย คงกำหนดไว้แต่ธรรมะเท่านั้น นั่นคือทรงสอนมิไห้ติดในตัวบุคคลหรือในตัวครูบาอาจารย์ แต่ทรงให้ยึดธรรมะเป็นหลักสำคัญ ในการพิจารณาและปฏิบัตินั่นเอง